Solidarność

„Solidarność” to pierwszy w PRL ogólnokrajowy niezależny samorządny związek zawodowy, a także nazwa masowego ruchu oporu społecznego, który doprowadził do upadku PRL i zmiany ustroju z komunistycznego na demokratyczny. NSZZ „Solidarność” został założony we wrześniu 1980 roku, po fali strajków i podpisaniu kończących je porozumień sierpniowych. Nazwę dla związku wymyślił Karol Modzelewski, pierwszym przewodniczącym został Lech Wałęsa. Do symbolicznych wydarzeń tego okresu należało odsłonięcie 16 grudnia 1980 roku w Gdańsku Pomnika Poległych Stoczniowców 1970, upamiętniającego masakrę robotników w czasie strajków na wybrzeżu w grudniu 1970 roku; umieszczono na nim, obok cytatu z Psalmu 29, fragment wiersza Miłosza Który skrzywdziłeś… Po wprowadzeniu stanu wojennego 13 grudnia 1981 roku wielu działaczy „Solidarności” internowano, a związek zdelegalizowano, jednak organizacja przetrwała w podziemiu. Ważnymi wydarzeniami z dziejów „Solidarności” było między innymi przyznanie Pokojowej Nagrody Nobla Lechowi Wałęsie (1983), zabójstwo kapelana „Solidarności” ks. Jerzego Popiełuszki (1984) i pobicie na śmierć przez milicjantów studenta Grzegorza Przemyka (1983). Legalne struktury „Solidarności” zaczęły się odradzać w 1986 roku, trzy lata później doszło do obrad okrągłego stołu, a 4 czerwca 1989 roku – do pierwszych częściowo wolnych wyborów parlamentarnych. Przemiany solidarnościowe w Polsce zapoczątkowały Jesień Ludów – odchodzenie krajów Europy Środkowo-Wschodniej od ustroju komunistycznego i wyzwalanie się spod wpływu ZSRR (Łątkowska, Waligóra i in., 2010–2019).

Patrz rodział XXIII