Czesław Miłosz i Tomas Venclova

Czesław Miłosz i Tomas Venclova dorastali w Wilnie. Obaj mieszkali w sąsiedztwie Bouffałowej Góry i studiowali w tych samych gmachach uniwersyteckich: Miłosz – Uniwersytetu Stefana Batorego, Venclova – Uniwersytetu im. Vincasa Kapsukasa. Nieprzypadkowo krótko po emigracji Venclovy do USA obaj poeci napisali poświęcony temu miastu dialog w listach, który stał się pierwszą powojenną upublicznioną polsko-litewską rozmową o Wilnie, Litwie i relacjach polsko-litewskich (Miłosz, Venclova, 1979). Spotkali się po raz pierwszy w 1977 roku w USA, jednak wcześniej poznawali swoją twórczość: Venclova czytał wiersze Miłosza podczas pobytów w Polsce (1970–1971), Miłosz otrzymał od Josifa Brodskiego pierwszy tomik wierszy Venclovy (wyd. 1972) i przetłumaczył z niego wiersz Rozmowa w zimie; był to pierwszy przekład z Venclovy na polski (ogłoszony na łamach „Kultury” w roku 1973). Venclova jest także jednym z tłumaczy Miłosza na litewski (między innymi Mittelbergheim, Filologija, Campo di Fiori, Który skrzywdziłeś…, eseje) oraz autorem poświęconych Miłoszowi szkiców eseistycznych i wspomnień. Najobszerniejszym tomem – gromadzącym korespondencję obu poetów, poświęcone sobie wzajemnie utwory literackie, wspomnienia, a także stanowiące swoisty ciąg dalszy Dialogu o Wilnie eseje na tematy litewsko-polskie – są wydane przez „Zeszyty Literackie” Powroty do Litwy (2011) (Miłosz, Venclova, 2011; Daujotytė, Kvietkauskas, 2014; Franaszek, 2017).

Patrz rozdział XXIII